اثرات خشکسالی بر کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد و راهکارهای مقابله
به گزارش نیازگاه خشکسالی های پی در پی سالهای اخیر بخصوص سال آبی گذشته تجربه های تلخ اما ارزشمندی برای حوزه کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد همچون در بخش های تغییر رویکرد کشت، تقویت زیرساخت های تأمین و ذخیره روان آب ها به منظور کاهش خسارت ها بدنبال داشته است.
به گزارش نیازگاه به نقل از خبرگزاری ایرنا، کاهش دبی ورودی آب ۱۳ رودخانه کهگیلویه و بویراحمد در سرشاخه های بشار، زهره، خیرآباد و مارون، افت ایستایی آب ۱۵ دشت استان و کاهش آب چشمه سارها از حداقل آثار کم بارانی های سال زراعی گذشته بر منابع آبی استان بوده که سبب کاهش تولید محصولات کشاورزی و محدودیت کشت در بعضی مناطق استان شده است.
میانگین سالیانه بارندگی کهگیلویه و بویراحمد در سالهای پرآبی بیش از ۷۰۰ میلی متر گزارش شده است در صورتیکه این شاخص در زمان خشکسالی تا زیر ۵۰۰ میلی متر کاهش پیدا می کند.
براساس پیش بینی های اخیر هواشناسی، کم بارشی دست کم فصل پاییز سال جاری در کهگیلویه و بویراحمد ادامه دارد و روشن است ادامه این روند در سال آبی جدید اثرات خشکسالی را بیشتر از قبل نمایان می کند بدین سبب بکارگیری راهکارهایی برای کم شدن خسارت های کم آبی لازمه حیات با اهمیت ترین حوزه معیشتی استان است.
کارشناسان اقتصادی معتقد هستند که در صورت تداوم خشکسالی و بکار بسته نشدن مدیریت مصرف آب احتمال کاهش زمینهای زیرکشت، کم شدن میزان برداشت محصول و به دنبال آن تهدید امنیت غذایی و آب رفتن درآمد بهره برداران وجود دارد به همین علل از امروز باید برای تحقق راهکارهای علمی مانند تغییر الگوی کشت، تأمین آب پایدار زمینهای کشاورزی و ذخیره روان آب ها اقدام های عاجلی صورت گیرد.
وظایف کشاورزان
برای ادامه حیات کشاورزی در زمان خشکسالی نه فقط مسئولان بلکه بهره برداران هم باید آستین ها را بالا بزنند که مبادرت به کشت محصولات با نیاز آبی کم وظیفه مهم کشاورزان است.
اگرچه مسئولان وظیفه خطیر تشریح نتایج استفاده بی رویه از آب کشاورزی و فراهم کردن کشت محصولات با نیاز آبی کم را به عهده دارند اما بهره برداران هم باید به فکر استفاده بهینه از منابع باارزش آب و خاک باشند.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد اظهار داشت: هرچند حرکت به سمت کشت محصولات با نیاز آبی کم که اولین گام برای کاهش اثرات خشکسالی بر کشاورزی استان است در برهه کنونی ضروت آشکار است ولی با این وجود همچنان محصولاتی مانند برنج و هندوانه کشت می شود که جای بسی نگرانی دارد.
عیسی راستین نسب در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، اشاره کرد: آگاهی بخشی عاجل ترین اقدام برای تغییر الگوی کشت و ترویج تولید محصولات با نیاز آبی کمتر است.
وی عنوان کرد: جایگزینی کشت محصولات کم آب مانند کینوا، سورگوم و کلزا از راهکارهای حفظ تولید و درآمد کشاورزان در روزگار خشکسالی است.
راستین نسب اشاره کرد: این گیاه به سبب نیاز کم به آب جایگزین مناسبی برای ذرت علوفه ای خصوصاً در سالهای تنش آبی است.
وی با اشاره به بالا بودن میزان برداشت گیاه علوفه ای سورگوم در واحد سطح اشاره کرد: کشت این محصول درآمد خوبی را نصیب بهره برداران می کند.
سورگوم زراعی گیاهی از خانواده غلات است که در ایران ذرت خوشه ای نامیده می شود، باتوجه به شباهت ظاهری این گیاه با ذرت و ارزن که سبب شده آمار سطح کشت این ۲ گیاه با هم مخلوط شود، برای ایجاد تمایز میان آنها سورگوم که یک اسم جهانی برای این گیاه است استفاده می شود.
سورگوم از نظر اهمیت بین غلات در دنیا پس از گندم، برنج، ذرت و جو در مقام پنجم قرار دارد.
راستین نسب اضافه کرد: جایگزینی محصول کینوا به جای برنج از دیگر راهکارهای کاهش خسارت های کم آبی به حوزه کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد در زمان خشکسالی است.
کینوا که بعنوان "خاویار گیاهی" هم معروف و شناخته شده است مزایای فراوانی دارد که از آن جمله می توان به مقاومت و راندمان مناسب در خاک و آب شور، دوره برداشت کوتاه و همینطور نیاز به آب کمتر نسبت به محصولاتی مثل برنج اشاره نمود.
کینوا یا خاویار گیاهی بعنوان نوعی غله با وجود دارا بودن خواص فراوان کمتر شناخته و معرفی شده در صورتیکه کینوا یک شبه غله است که خواص حیرت انگیزی دارد.
این گیاه با نام علمی Chenopodium quinoa willd که بومی کوه های آند در بولیوی، شیلی و پرو است در کهگیلویه و بویراحمد باتوجه به ارزآوری می تواند اقتصاد بخش کشاورزی این استان را متحول کند.
کینوا گیاهی است که به خاطر دانه های خوراکی اش کاشته می شود و به خانواده اسفناج شباهت دارد، این گیاه در آمریکای جنوبی می روید و نحوه طبخ دانه های آن مشابه برنج است.
کشت این گیاه قدمتی بیشتر از پنج هزار سال دارد و الان هم در آمریکای جنوبی بصورت وسیع درحال کشت است.
در دهه اخیر کینوا بعنوان یکی از «دانه های باستانی» و جایگزین سالم تر و جذاب تر گندم در کشورهای غربی شناخته شده است.
از برگ های جوان کینوا بعنوان سبزی تازه یا بصورت پخته در ترکیب غذایی مانند، خوراک سبزیجات، کوکو و آش استفاده می شود.
راستین نسب افزود: این محصول که ظرفیت صادرات هم دارد می تواند باتوجه به محدودیت های منابع آبی در کشور و استان کهگیلویه و بویراحمد بعنوان یک جایگزین مناسب برای محصولاتی مانند برنج مطرح شود.
وی بیان کرد: با وجود مزایای کشت کینوا اما بهره برداران در کهگیلویه و بویراحمد نسبت به کشت آن مقاومت می کنند.
وی با اشاره به این که دانه های روغنی کلزا از دیگر گیاهان با نیاز آبی کم است بیان کرد: خرید تضمینی، پرداخت تسهیلات کم بهره تأمین نهاده های کشاورزی، آموزش ترویجی تشریح مزایای کشت دانه های روغنی کلزا همچون حمایت های دولت برای توسعه کشت کلزا در استان بوده است.
راستین نسب گفت: این گیاه افزون بر نیاز کم به آب به پایداری و غنی شدن خاک هم کمک بسزایی می کند.
وی بیان کرد: برمبنای بررسی های محققان کشور هر محصول کشاورزی که بعد از کاشت کلزا تولید می شود عملکرد بالاتری دارد.
وی اشاره کرد: یک کارخانه روغن کشی در شهرستان گچساران وجود دارد که خوراک دانه های روغنی کلزا یکی از مواد اولیه آنست.
راستین نسب عنوان کرد: جلوگیری از خروج ارز از کشور، فعال شدن هر چه بیشتر کارخانه روغن کشی شهرستان گچساران، افزایش میزان تولید و ایجاد اشتغال از مزایای تولید دانه های روغنی کلزا در کهگیلویه وبویراحمد است.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرد: سال جاری بیشتر از ۴۰ هزار تن محصول گندم از کشاورزان خریداری شده که حدود ۳۰ هزار تن کمتر از سال گذشته است بنا بر این باتوجه به پیش بینی هواشناسی درباره کاهش بارندگی های پایییزی بهره برداران برای کشت در زمینهای دیم با کارشناسان جهاد کشاورزی مشورت کنند.
رسول فرهادی، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد هم در این ارتباط اعتقاد دارد که خودداری از کشت برنج در مناطق دارای تنش آبی و تحت پوشش چاه ها و ایستگاه های پمپاژ، رعایت الگوی کشت و عدم کشت محصولات پر آب بر، جایگزینی گیاهان دارویی مقاوم به خشکسالی از راهکار های مدیریت دوران خشکسالی است.
توسعه زیرساخت های آب پایدار وظیفه دولت
با توجه به این که دست کم ۷۰ در صد از زمینهای کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد دیم است تبدیل زمینهای دیم به آبی، مهار روان آب ها بمنظور استفاده بی رویه از سفره های زیرزمینی هم از وظایف دولت برای تداوم حیات کشاورزی در روزگار کم بارشی است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد اظهار داشت: تکمیل طرح های راه اندازی سد تنگ سرخ، سد چم شیر و سرپری از برنامه های مهم دولت برای مدیریت آب در استان است.
فرهادی با اشاره به لزوم مدیریت روان آب ها برای ذخیره سازی آب در مقوله پیش گیری از بروز سیلاب ها، فرسایش خاک و استفاده در زمان خشکسالی می گوید: برخی از ساختگاه های کهگیلویه و بویراحمد مانند سقاوه و آبریز درحال تکمیل مطالعات هستند و در آینده نزدیک وارد فاز اجرایی می شوند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد اظهار داشت: تکمیل طرح های مهم تأمین و مهار آب استان با استفاده تقویت اعتبارات ملی شامل سدهای تنگ سرخ و سرپری، آبرسانی از سد کوثر به شهرهای لیکک، دهدشت، سوق، لنده و چرام و ۳۰۰ روستای مسیرخط انتقال.آبرسانی به دیشموک و قلعه رئیسی، مرمت و بازسازی تاسیسات آبی شبکه ها، ایستگاه های پمپاژ، لایروبی کانال ها از با اهمیت ترین این برنامه هاست.
وی گفت: همینطور اقدام هایی مانند تکمیل طرح های آبرسانی از دشتروم به سد شاه قاسم، خودداری از توسعه کشت های فصلی، عدم واگذاری اراضی جدید در سال آبی جاری برای کشت های کشاورزی، فعالیت طرح های پرورش ماهی متناسب با دبی آب محل تأمین برنامه اجرایی کاهش اثرات و در دستور کار دولت می باشد.
وی اظهار داشت: با وجود اینکه کهگیلویه و بویراحمد با ۱۱.۲میلیارد متر مکعب بارندگی سالیانه ۸.۵ میلیارد متر مکعب از استانهای پربارش کشور شمرده می شود اما تنها یک سد مخزنی بزرگ سد کوثر با ۵۰۰ میلیون متر مکعب و سد کوچک شاه قاسم کمتر از ۱۰ میلیون متر مکعب امکان ذخیره سازی رواناب ها وجود دارد بنا بر این بخش قابل توجه از روان آب ها از استان خارج می شود.
فراهم کردن زیرساخت های کشاورزی پایدار
فراهم کردن زیرساخت های کشاورزی پایدار و کم نشدن تولید در وقت کم آبی با توجه به این که این حوزه با اهمیت ترین بخش با ۵۰ هزار خانوار با اهمیت ترین حوزه درآمدی مردم استان است و نظر به اهمیت مقوله امنیت غذایی نیازمند توجه ویژه برای جذب اعتبار و تکمیل طرح های نیمه تمام است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به این که تبدیل زمینهای دیم به آبی از راهکارهای سازگاری با کم آبی است اظهار داشت: کوشش برای جذب اعتبارات جدید و تکمیل این پروژه ها از برنامه های دولت برای تحقق این مهمست.
محمد ویسی نژاد گفت: اکنون تعداد یکصد طرح ریز و درشت حوزه آب و خاک در مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد درحال اجراست.
وی عنوان کرد: از یک سال قبل تابحال ۳۲۴ میلیاردریال برای طرح های حوزه آب و خاک این استان هزینه شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرد: ایستگاه پمپاژ و تأمین آب اراضی مناطق سمرون و بن زرد در شهرستان دنا، راه اندازی ایستگاه و تأمین آب اراضی باباکلان در شهرستان گچساران، ایستگاه پمپاژ و تأمین آب زمینهای کشاورزی دشت بن لنده و راه اندازی سدخاکی کوهبرد در شهرستان کهگیلویه از با اهمیت ترین طرح های درحال اجرای حوزه آب و خاک استان به حساب می آید.
ویسی نژاد اظهار داشت: ساخت سد خاکی ایلی آباد در بهمئی، اجرای شبکه های سه و چهار دشت لیشتر در گچساران، اجرای شبکه منطقه خان احمد در شهرستان باشت، سیستم آبیاری نوین در منطقه کاکان و اجرای شبکه منطقه تنگ انگشترک در گچساران از دیگر طرح های حوزه آب و خاک در کهگیلویه و بویراحمد است.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
این استان که یک درصد مساحت کشور را در اختیار دارد برپایه آمار رسمی اکنون ۵۰ هزار خانوار بهره بردار حوزه کشاورزی دارد.
کشاورزان کهگیلویه و بویراحمد۲۷۰ هزار هکتار زمین کشاورزی در اختیار دارند که حاصل دسترنج این بهره برداران سالیانه ۹۷۲ هزار تن محصول است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب