گزارش نیازگاه
بنزین درمانی به نفع ثروتمندان، یارانه پنهان سوخت هدفمند خواهدشد؟
به گزارش نیازگاه یارانه پنهان انرژی هرچند در ظاهر با هدف پشتیبانی از اقشار كم درآمدتر است ولی آمار نشان داده است هر چه اقشار جامعه پردرآمدتر باشند، بیشتر از یارانه انرژی بهره مند می شوند.
به گزارش نیازگاه به نقل از مهر، هرچند در ظاهر یارانه پنهان انرژی با هدف پشتیبانی از اقشار كم درآمدتر صورت می گیرد ولی برپایه آمار در واقع هر چه اقشار جامعه پردرآمدتر باشند، بیشتر از یارانه انرژی بهره مند می گردند. این توزیع ناعادلانه علت اصلی كاهش یارانه پنهان انرژی در كشورهای جهان است.
در حال حاضر ظرفیت تولید بنزین ایران حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز و متوسط میزان مصرف حدود ۹۴ میلیون لیتر در روز اعلام شده است كه طبق گفته های مدیر عامل شركت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، این میزان مصرف با تعداد خودرو های موجود سازگاری ندارد. برپایه گزارش سازمان برنامه و بودجه كشور سالانه مقدار قابل توجه ۱۲۴ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان به مصرف بنزین در كشور تعلق می گیرد كه ۴۵ درصد از آن مربوط به مصرف خودرو های شخصی است. بررسی ها نشان داده است روش فعلی تخصیص یارانه پنهان بنزین اثرگذاری معكوسی داشته و بیشتر شامل دهك های بالای جامعه می شود.
كاهش یارانه انرژی، نگاهی جهانی
دولت ها اغلب با هدف كاهش متوسط هزینه های مردم و در نتیجه افزایش سطح رفاه در جامعه، پشتیبانی از بخش های تولیدی و صنایع و همینطور پیشگیری از ورود نوسانات قیمت ارز و نفت در اقتصاد ملی، یارانه انرژی تخصیص می دهند. اما با نگاهی به وضعیت قیمت گذاری بنزین بعنوان مهم ترین ركن پرداخت یارانه انرژی مشخص می شود كشورهای مختلف با سیاست گذاری های متنوع به دنبال كاهش یا حذف یارانه انرژی بوده اند. بعنوان مثال آمریكا و كشورهای اروپایی از دیرباز با عنایت به سطح بالای درآمد مردم، بنزین را بر مبنای قیمت جهانی قیمت گذاری كرده و به عبارت دیگر یارانه ای به آن تخصیص نداده اند. كشورهایی مثل چین، تایلند، فیلیپین، نیجریه، نپال و اندونزی هم در سال های اخیر یارانه پنهان بنزین را به تدریج كاهش داده و درآمد حاصل از آنرا به صورت مستقیم و غیر مستقیم در بسترهایی شفاف به توده مردم بازگردانده اند.
در این میان كشورهای عربی حوزه خلیج فارس (GCC) شامل امارات، عربستان، بحرین، قطر، عمان و كویت با عنایت به نفت خیز بودن یارانه انرژی می پرداختند و تنها به دریافت هزینه ای برابر تولید از بخش تولیدی و مصرفی بسنده می كردند. اما این كشورها هم طی ۱۰ سال قبل در ساز و كاری بلندمدت یارانه انرژی را كاهش داده اند. در مجموع علل عمده ای كه سبب شده است كشورهای جهان یارانه انرژی را كاهش دهند عبارتند از:
· توزیع ناعادلانه یارانه پنهان بین قشر پرمصرف و كم مصرف
· پیشگیری از مصرف بی رویه و قاچاق و همینطور بهره وری نامناسب بخش های مصرف كننده
· مقابله با وابستگی و اثرات ثانوی تحریم و قیمت های جهانی
· ایجاد رونق و تنوع در اقتصاد با صرف درآمد حاصل از كاهش یارانه ها به توسعه زیرساخت ها و افزایش درآمد مردم
· تشویق به استفاده از سوخت های ارزان تر، پاك تر و یا تجدیدپذیر مثل CNG، اتانول، انرژی خورشیدی، الكتریسیته و....
یارانه پنهان بنزین در ایران به جیب سه دهك مرفه جامعه
محمد علی قدیری، كارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینكه نگاه «بنزین درمانی» طی ۴ سال گذشته سبب شده تا به بهانه پشتیبانی از كم درآمدها، قیمت بنزین ثابت بماند، اظهار داشت: با بررسی آمار مشخص می شود بخش عمده این یارانه پنهان بنزین را دهك های پردرآمد جامعه مصرف می كنند. مركز آمار ایران در سال ۹۵ داده هایی منتشر نمود كه در آن میزان مصرف بنزین و سهم آن در درآمد دهك های مختلف جامعه را نشان می داد. بر طبق این آمار كه نمودار آن در شكل ۱ هم نشان داده شده است، مصرف بنزین در دهك های پردرآمد چند برابر بقیه است.
وی اضافه كرد: هزینه بنزین در همین دهك ها سهم كمتری از درآمد آنها را به خود اختصاص می دهد. به عبارت دیگر، اگر افزایش قیمتی برای پرمصرف ها كه اغلب سه دهك بالایی هستند؛ رخ دهد حساسیت آنها با عنایت به اینكه سهم كمتری در سبد هزینه هایشان دارد كمتر است.
شكل ۱- میزان مصرف بنزین و سهم آن در درآمد خانوارهای ایرانی
به گزارش نیازگاه به نقل از مهر، نتیجه آماری كه در بالا بیان شد تقریباً با داده های سازمان برنامه و بودجه كه در مورد میزان بهره مندی هر دهك از یارانه پنهان انرژی است، همخوانی دارد. نمودار این داده ها در شكل دو رسم شده است. طبق این آمار كه در شكل دو نشان داده شده است میزان بهره مندی دهك های پردرآمدتر بسیار بیشتر از سایرین است. به صورتی كه به دهك دهم ۱۷ برابر دهك اول یارانه انرژی تعلق می گیرد. نكته دیگری كه از این نمودار استنباط می شود میزان بهره مندی تقریباً یكسان دهك ها از یارانه گاز طبیعی است.
شكل ۲- میزان بهره مندی دهك های درآمدی از یارانه پنهان انرژی
از مجموع آماری كه تا اینجا ذكر شد هرچند در ظاهر یارانه پنهان انرژی با هدف پشتیبانی از اقشار كم درآمدتر انجام می شود ولی در واقع هر چه اقشار جامعه پردرآمدتر باشند، بیشتر از یارانه انرژی بهره مند می شوند. این توزیع ناعادلانه علت اصلی كاهش یارانه پنهان انرژی در كشورهای جهان است. در صورتیكه می توان مشابه تجربه كشورهای موفق در این زمینه درآمد حاصل از كاهش یارانه ها را در كوتاه مدت به صورت كوپن های بیمه، آموزش، سلامت، كالاهای اساسی، كاهش قیمت خودرو و غیره به دهك های پایین انتقال داد. همینطور در دراز مدت برای توسعه زیرساخت ها و افزایش درآمد مردم صرف شود.
برقراری عدالت با راهكار افزایش قیمت پلكانی بنزین
قدیری با اشاره به اینكه مدل ساده ای كه برای افزایش قیمت پلكانی بنزین پیشنهاد شده است، سهمیه ۶۰ لیتری به قیمت ۱۰۰۰ تومان و افزایش ۲۰۰ تومانی هر لیتر به ازای هر ۱۰ واحد افزایش مصرف است، تصریح كرد: سهمیه خودرو های پرمصرف نظیر تاكسی (اعم از سنتی و اینترنتی) و وانت هم جداگانه تعریف شده در صورتی كه از سوخت جایگزین یعنی CNG هم بهره می برند.
وی افزود: افزایش قیمت بنزین بیشتر بر دهك های بالایی جامعه تاثیر گذار است. علاوه براین بر اساس گزارش مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تأثیر افزایش ۲ برابری قیمت بنزین بر تورم با سهمیه ۶۰ لیتری و در نظر گرفتن سهمیه جداگانه برای خودرو های عمومی، تنها ۱.۶ درصد است.
این كارشناس انرژی تصریح كرد: لازم است دولت برای در امان ماندن مردم از آثار تورمی ناشی از سهمیه بندی به صورت مستمر اطلاع رسانی و نظارت داشته باشد. علاوه براین با عنایت به اینكه دولت برای تأمین بودجه سال آینده خود با كسری مواجه می باشد. به عقیده كارشناسان راهكارهای مطرح شده دولت برای جبران كسری بودجه، باعث بروز شوك های تورمی در سال آینده می شود، ازاین رو می توان با درآمد حاصل از كاهش یارانه های پنهان بخشی از كسری بودجه را جبران كرد كه در این صورت هم نفع نهایی به خود مردم می رسد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب