كشاورزی مدرن، چرخ دنده های جهش تولید
به گزارش نیازگاه تحقق جهش تولید در كشور نیازمند ابزارهایی است كه یكی از آنها را باید كشاورزی مدرن دانست كه در آن با استفاده از دانش و تكنولوژی روز، بهره وری و تولید محصول در اراضی باغی، زراعی و واحدهای دامی و صنایع تبدیلی به بالاترین میزان می رسد.
افزایش جمعیت جهان و رشد مصرف، اهمیت كشاورزی در دهه های اخیر را بالا برده و سبب شده تا كشورها برای تأمین امنیت غذایی خود، برنامه ریزی در حوزه اشتغال و كسب درآمد و رونق اقتصادی به فكر استفاده از یافته های علمی و تحقیقاتی و استفاده از فناوری در بخش كشاورزی باشند كه باعث می شود تا بهره وری در این بخش ارتقا پیدا كرده و تولید محصولات به شكل جهشی افزایش پیدا كند.
در سال جهش تولید، مدرن شدن كشاورزی كشور و فاصله گیری از كشاورزی سنتی و خودكفایی در محصولات استراتژیك به جهت تأمین و حفظ امنیت غذایی جامعه بیشتر از پیش حایز اهمیت شده است، چون كه جهش تولید در بخش كشاورزی با استفاده شیوه های علمی و فناورانه محقق می شود.
محدودیت منابع آب در كشور و همینطور محدودیت خاك و قابل توجه نبودن میزان اراضی قابل كشت هم لزوم گام برداشتن به سمت كشاورزی مدرن و علمی در كشور را بیشتر از پیش نمایان كرده است.
البته طی سال های اخیر و با حمایت های دولت قدم های خوبی برای علمی كردن كشاورزی و استفاده از فناوری های روز در این بخش همچون در حوزه های دامپروری، زراعت و باغبانی، آبیاری، تولید كود و بذر و... در كشور همچون استان قزوین برداشته شده است كه البته هم مسئولان و هم بهره برداران اذعان دارند، كافی نیستند.
با این وجودچالش ها و موانع زیادی هم پیش روی مدرن شدن كشاورزی در كشور وجود دارد كه در كنار اظهار نظر مسئولان، یكی از كشاورزان نمونه كشوری و بهره برداران با سابقه این بخش در این گزارش به آنها اشاره نموده است.
رفتن به سمت كشاورزی علمی یك نیاز نه بلكه یك لزوم است
جهش تولید محدود و منحصر به صنعت نیست بلكه باید با اتكا به دانش و تكنولوژی روز در بخش كشاورزی هم شاهد آن باشیم
استاندار قزوین با اشاره به ضرورت گام برداشتن از كشاورزی سنتی به كشاورزی مدرن و علمی، اظهار داشت: گام های خوبی در این خصوص برداشته شده كه البته كافی نیست و باید در سال جهش تولید در این عرصه هم جهش داشته باشیم چون كه رفتن به سمت كشاورزی علمی و مدرن نه یك نیاز بلكه یك لزوم است.
هدایت الله جمالی پور با اشاره به اینكه مقام معظم رهبری سال جاری را سال جهش تولید نام گذاری كردند، تصریح كرد: جهش تولید محدود به صنعت نیست بلكه در حوزه كشاورزی هم باید با اتكا به دانش روز و مدرن كردن كشاورزی بتوانیم این شعار را عملیاتی كرده و شاهد جهش و رشد قابل توجه تولید بخصوص در حوزه محصولات استراتژیك باشیم.
وی تصریح كرد: كشاورزی با امنیت غذایی كشور گره خورده و یك حوزه اساسی و بسیار مهم می باشد ازاین رو برای پیشبرد این حوزه و پیشرفت در آن از همه ظرفیت ها همچون توانمندی های علمی نخبگان و محققان این بخش استفاده نماییم.
این مسوول با اشاره به اینكه در نظام بهره برداری آبی بخش كشاورزی نیازمند استفاده حداكثری از یافته های علمی و فناوری های نوین هستیم، اضافه كرد: در این عرصه مشكلات جدی داریم باآنكه دولت كوشیده تا با اجرای روش های نوین آبیاری، بهره وری در این عرصه را ارتقا دهد.
وی با اشاره به اینكه در تولید علم در حوزه كشاورزی در بین كشورهای سرآمد و مطرح قرار داریم اما در پیاده سازی یافته های علمی در این بخش كار زیادی داریم، تصریح كرد: باید كوشش كرد با پیوند بین دانشگاه و كشاورزی، به كمك علمی كردن كشاورزی و مدرن كردن این بخش پیش برویم.
استاندار قزوین تصریح كرد: باید از ظرفیت شركت های دانش بنیان و مراكز تحقیقاتی به منظور مدرن سازی كشاورزی بیشتر از پیش بهره برد.
جمالی پور با اشاره به اهمیت كشاورزی در تأمین امنیت غذایی جامعه و رونق اشتغال و اقتصاد، تصریح كرد: از آنجائیكه سرزمین ما كم آب است برای حفظ امنیت غذایی و پایداری كشاورزی، نیازمند استفاده از شیوه های علمی و تكنولوژی روز در این عرصه هستیم.
وی با اشاره به اینكه پیشینه كشاورزی در قزوین بالاست و در این عرصه سرمایه گذاری قابل توجهی شده است، اضافه كرد: از بهره برداران بخش كشاورزی بخصوص كشت و صنعت ها می خواهیم تا در حوزه علمی كردن كشاورزی و استفاده از یافته ها و محصولات شركت های دانش بنیان در سال جهش تولید استفاده بهتر و بیشتری داشته باشند.
قزوین پایلوت طرح های كشاورزی مدرن
اجرای آبیاری هوشمند اراضی كشاورزی به صورت پایلوت در قزوین/ با اجرای این شیوه هزینه های تولید و میزان مصرف آب در بخش زراعت به صورت قابل ملاحظه ای كاهش پیدا می كند
مجید اسماعیلی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار نمود: در سالیان اخیر با حمایت های دولت و همینطور توجه و سرمایه گذاری بخش خصوصی گام های بلندی در زمینه كشاورزی علمی و مدرن در كشور همچون استان قزوین در بخش های مختلف همچون امور دام، آبیاری، باغبانی و زراعت برداشته شده است.
این مسوول تصریح كرد: بدون شك برای تحقق شعار سال در بخش كشاورزی و جهش تولید در این عرصه، نیازمند اتكای بیشتر به فناوری و دانش روز هستیم كه البته از سال های قبل در این حوزه تلاشهای خوبی صورت گرفته كه باید سال جاری مضاعف شود.
وی با اشاره به اینكه كشاورزی مدرن و علمی شعب و شاخه های مختلفی دارد كه در كشور و استان قزوین به همه این شاخه ها حدودا ورود پیدا شده است، اضافه كرد: البته قزوین در این عرصه پیشگام است و باید خاطرنشان كرد كه استان از دهه ۸۰ به این سو در بخش های مختلف كشاورزی مدرن پایلوت بوده است كه همچون آنها باید به پایلوت بودن قزوین در كشاورزی ارگانیك، حفاظتی و همینطور آبیاری هوشمند اشاره نمود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی قزوین با اشاره به اینكه از سال قبل طرح آبیاری هوشمند كشاورزی به صورت پایلوت در شهرستان بوئین زهرا به صورت پایلوت اجرا شد، اضافه كرد: در این نوع آبیاری برپایه داده های هواشناسی، شرایط اقلیمی، شدت نور و رطوبت موجود در خاك به گیاه آب داده می شود.
وی با اشاره به اینكه آبیاری هوشمند هم اكنون در سطح ۳۰۰ هكتار در استان قزوین اجرا می شود، تصریح كرد: امیدواریم این نوع آبیاری كه مزایایی چون كاهش هزینه های تولید و صرفه جویی در مصرف آب را به همراه دارد به همه استان ها تعمیم داده شده و مورد استفاده قرار بگیرد.
اسماعیلی با اشاره به اینكه ایران سرزمین كم آبی است و نظام بهره برداری آبی در اختیار كشاورز قرار ندارد، اضافه كرد: در این شرایط امكان دارد زمانی كه گیاه به آب نیاز دارد از این تغذیه محروم بماند و بنابراین با كاهش عملكرد و تولید روبرو شود چون كه آب دادن به گیاه بعد از مرحله ای كه بیشترین احتیاج به آب را داشته است تأثیر چندانی نداشته و به اصطلاح نوشدارو بعد از مرگ سهراب است، مثلا اوج و پیك نیاز كلزا به آب مرحله گل دهی است و اگر بعد از آن به گیاه آب بدهیم فایده زیادی ندارد اما در آبیاری هوشمند به این مهم توجه شده است.
وی یكی از ملزومات كشاورزی مدرن را تجهیز اراضی به شیوه های نوین آبیاری عنوان نمود و اضافه كرد: با حمایت های دولت در سال های اخیر بیشتر از ۲۰ هزار هكتار از اراضی كشاورزی قزوین به آبیاری نوین مجهز شده اند و امیدواریم سالانه بین ۵ تا ۶ هزار هكتار به این رقم اضافه نماییم.
وی با اشاره به اینكه مطالعات خاك شناسی استان قزوین انجام شده و در جهت آن نقشه حاصلخیزی اراضی كشاورزی تهیه شده است، تصریح كرد: مطالعه ناهنجاری های تغذیه ای اراضی كشاورزی هم انجام شده و بر این اساس می توانیم مثلا كمبودهای مواد آلی و معدنی خاك در یك منطقه را شناسایی و برآورد نماییم.
این مسوول با اشاره به اینكه با داده های بدست آمده می توانیم به مدیریت بهینه كشاورزی بپردازیم، اضافه كرد: با این داده ها می توان جابه جایی و كشت های جایگزین داشت تا هزینه های تولید كاهش یافته و عملكرد و تولید افزایش یافت.
قزوین پیشگام در تولید بذور اصلاح شده
با استفاده از بذور اصلاح شده و هیبریدی در بعضی مزارع قزوین شاهد رشد ۷ تا ۱۰ برابری تولید محصول بوده ایم/ با استفاده از بذور اصلاحی با وجود كاهش بیشتر از ۲۵ هزار هكتار كشت گندم در قزوین در تولید این محصول شاهد رشد بوده ایم
وی از قزوین بعنوان یكی از استان های پیشرو كشور در تولید بذور هیبریدی و اصلاح شده نام برد و اظهار داشت: تولید انبوه و استفاده از این بذور به جای بذرهای سنتی سبب شده تا با كاهش سطح زیر كشت، در تولید محصولات هرساله با رشد و یا حفظ میزان تولید روبرو باشیم كه مصداق عینی در كشاورزی مدرن و علمی است و با استفاده از آن شاهد جهش تولید در مزارع و باغات خواهیم بود.
اسماعیلی با اشاره به اینكه بذرهای معمولی و سنتی دارای ظرفیت تولیدی پایینی است، تصریح كرد: هم اكنون بیشتر بذر گندم و كلزا در استان از نوع هیبریدی است و سبب شده تا عملكرد و تولید این محصولات در مقایسه با میزان كشت قابل توجه باشد و به سمتی پیش می رویم كه كشاورزان به استفاده از این بذور سوق دهیم.
وی اضافه كرد: بد نیست به جهت اینكه به صورت عینی از مزایای استفاده از بذور هیبریدی و اصلاح شده آشنا شویم به یك مثال اشاره نماییم، در مزارع گوجه فرنگی كه از بذور سنتی استفاده می شود در هر هكتار بین ۲۰ تا ۲۵ تن محصول برداشت می شود اما در مزارعی كه از بذور هیبریدی و اصلاح شده بهره برده شده است شاهد برداشت ۱۷۰ تا ۱۸۰ تن گوجه فرنگی هستیم كه مصداق عینی زراعت علمی و مدرن و ارتقای بهره وری در صنعت كشاورزی است.
اسماعیلی افزود: باید توجه داشت كه رشد چند برابری تولید در اراضی با استفاده از بذور اصلاح شده نسبت به بذرهای معمولی و سنتی در شرایطی رقم می خورد كه تغییری در میزان آب و وضعیت خاك نداریم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی قزوین با اشاره به اینكه در حال حذف ارقام محلی و سنتی گندم در اراضی كشاورزی استان هستیم، اضافه كرد: هرساله ۶۰ تا ۶۵ درصد بذور گندم مزارع آبی و ۴۰ درصد بذور مزارع گندم دیم را با استفاده از بذور اصلاح شده ریكاوری و بازیابی می نماییم.
وی افزود: از مزایای این كار باید به این مسئله اشاره نمود كه سطح زیر كشت گندم در اواخر سال های دهه ۸۰ در استان بالای ۷۰ هزار هكتار بود كه این رقم حالا به حدود ۴۵ هزار هكتار كاهش یافته است ولی به جای این كه تولید این محصول استراتژیك كاهش پیدا كند، شاهد رشد و افزایش آن بودیم كه بدان معناست كه با كاهش مصرف آب و استفاده كمتر از خاك شاهد افزایش تولید بوده ایم.
اسماعیلی اظهار داشت: با استفاده از بذور هیبریدی در تلاش هستیم تا میزان استفاده از مزارع دیم را افزایش دهیم كه در این خصوص سال جاری شاهد رشد ۶ درصدی كشت گندم در این اراضی بودیم.
تولید سه تا هشت برابری محصول در باغ های مدرن قزوین
وی با اشاره به اینكه كشاورزی مدرن به حوزه زراعت خلاصه نمی گردد و در حوزه باغبانی هم در این راستا اتفاقات خوبی در استان قزوین رقم خورده است، تصریح كرد: استفاده از یافته های علمی سبب شده محصولات باغی در باغ های مدرن و فوق مدرن قزوین با رنگ مطلوب، بهبود طعم و مزه و افزایش عملكرد روبرو باشند و شاهد تولید ارقام تجاری باشیم.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی قزوین اظهار داشت: در باغ های مدرن كه از نهال های گواهی شده و اصلاح شده استفاده شده است شاهد عملكرد چند برابری نسبت به باغ های معمولی هستیم.
وی افزود: به صورت نمونه در باغ های متراكم و فوق متراكم زیتون طارم سفلی در هر هكتار بین ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ اصله نهال و درخت وجود دارد كه این رقم در باغ های سنتی زیر ۲۵۰ اصله است كه بدون شك عملكرد و بهره وری در باغات نوع اول بسیار قابل توجه است و در حالیكه تولید محصول در باغ های سنتی در هر هكتار چهار تن است این رقم در باغ های مدرن بیشتر از ۲۵ تن بوده تا ۲۷ تن هم به ثبت رسیده است.
اسماعیلی با اشاره به فعالیت سه شركت دانش بنیان در زمینه تولید پایه های رویشی اصلاح شده و تكثیر انبوه آنها، اظهار داشت: به صورت خلاصه باید اذعان كرد به كارگیری روش های علمی در حوزه زراعت و باغبانی باعث می شود تا سطح عملكرد و تولید محصول به طرز چشم گیری افزایش یابد.
وی اضافه كرد: بعنوان نمونه در یك باغ ۴۰ هكتاری گردو مدرن در بخش كوهین شهرستان قزوین كه از روش كشت بافتی بهره برده است از هر هكتار بین ۱۰ تا ۱۲ تن محصول برداشت می كند در حالیكه میانگین برداشت محصول در باغات سنتی ما بین یك تا یك و نیم تن است و علاوه بر این شكل و سایز میوه باغ مدرن هم اندازه و یكسان و به لحاظ كیفیت و مزه هم از سطح بالایی برخوردار می باشد.
گام های برداشته شده به سمت كشاورزی علمی در كشور كافی نیست
با وجود همه حركات مثبت و گام های ارزشمندی كه جهت استفاده از علم در كشاورزی كشور برداشته شده است، در این خصوص هنوز مشكلات و چالش های زیادی وجود دارد كه انتظار می رود در سال جهش تولید همت والایی از جانب مسئولان برای از میان برداشتن آنها را شاهد باشیم.
شهرام شاهین فر كشاورز نمونه ایران و استان قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینكه لازمه تحقق شعار سال در بخش كشاورزی فاصله گرفتن از كشاورزی سنتی و علمی كردن این حوزه است، اظهار نمود: به كشاورزی مدرن و علمی در كشور ما طی سالیان اخیر توجه خوبی شده اما این ها كافی نیست و هنوز در این حوزه با كشورهای توسعه یافته و حتی برخی كشورهای در حال توسعه مانند تركیه، مصر و هندوستان فاصله بسیاری داریم.
این بهره بردار بخش كشاورزی فعال در زمینه زراعت، باغبانی و دامپروری و تولید بذور اصلاح شده كه ۲۷ سال در این حوزه فعالیت دارد، اضافه كرد: متاسفانه دانش فنی و علم روز هنوز در مزارع، باغ ها و صنایع كشاورزی ما آنچنان كه باید و شایسته است ظهور و بروز پیدا نكرده و متداول نشده است.
وی كه برای هشت بار عنوان كشاورز نمونه قزوین و برای دو بار عنوان كشاورز نمونه كشور را به دست آورده است، اظهار داشت: زیرساخت های لازم را در بخش كشاورزی به جهت اینكه به سمت علمی شدن كشاورزی پیش برویم ایجاد نكرده ایم و هنوز ۹۰ درصد تصمیم گیری های ما برای این بخش دولتی است و تشكل ها و متخصصان و نخبگان این حوزه چندان در عرصه تصمیم گیری دخیل نیستند.
این كشاورز افزود: بنابراین علم و تكنولوژی روز در كشاورزی ما آنطور كه باید گسترده نشده است و بخش زیادی از این مسئله را باید ناشی از مشكلات ساختارهای مدیریتی دانست و همینطور باید اذعان كرد كه در بخش دولتی یك تیم متخصص به معنای واقعی برای حل و فصل امور كشاورزی هنوز شكل نگرفته است.
سرمایه گذاری اندك در بخش تحقیقات، سدی برای مدرن شدن كشاورزی كشور
یافته های تحقیقاتی نخبگان كشاورزی از آنجائیكه حمایت های مالی از كشاورزان قابل توجه نیست در سطح وسیع عملیاتی و مورد استفاده قرار نگرفته و داخل آزمایشگاه ها و مراكز تحقیقاتی باقی می مانند
وی با اشاره به اینكه یكی دیگر از مشكلات كشاورزی كشور برای علمی و مدرن شدن سرمایه گذاری اندك در بخش تحقیقات است، تصریح كرد: در كشوری مانند مكزیك كه از قطب های تولید گندم در دنیاست، بخش تحقیقات مربوط به این محصول به تشكل ها و بخش خصوصی واگذار شده اما متاسفانه در كشور ما تشكل های بخش كشاورزی كاركرد اصلی خویش را نداشته و تاثیرگذاری آنها در تصمیم گیری ها و اجرای امور اندك و جزئی است.
شاهین فر، مشكلات ساختاری را سدی پیش روی علمی شدن كشاورزی كشور دانست و اظهار داشت: حتی دستگاه تخصصی وزارت جهاد كشاورزی در مجامع قیمت گذاری یك رای از چند رای را دارد و نمی تواند به صورت مستقل تصمیم بگیرد.
وی با اشاره به اینكه دولت در جهت علمی شدن كشاورزی كمك می نماید اما حجم این كمك ها اندك بوده و كافی نیست و بنابراین نمی توانیم دانش و تكنولوژی روز را در مزارع و واحدهای كشاورزی پیاده نماییم، تصریح كرد: باید از تجربه برخی كشورها همچون ارائه یارانه های چشمگیر به بخش كشاورزی استفاده نماییم.
كشاورز نمونه كشور و استان قزوین با اشاره به اینكه یافته های تحقیقاتی خوب و قابل توجهی در كشور به همت محققان و نخبگان به دست آمده اما چندان از آنها استفاده نشده و عملیاتی نمی شوند، تصریح كرد: عملیاتی شدن این یافته ها نیازمند حمایت های مالی از كشاورزان است در حالیكه سرمایه گذاری ما در این بخش اندك است، بعنوان نمونه در زمینه كودها پیشرفت زیادی در كشور حاصل شده اما خیلی از كشاورزان به علت مشكلات مالی امكان استفاده از یافته های جدید در این خصوص را ندارند.
وی با اشاره به اینكه در زمینه اصلاح بذور و همینطور ساخت ادوات كشاورزی هم پیشرفت های زیادی در كشور حاصل شده كه قابل كتمان نیست، اضافه كرد: با این وجود وقتی كشاورز توان مالی برای خریداری دستگاه های ساخته شده را ندارد، این دستگاه ها و یا یافته های علمی در لابراتوارها، آزمایشگاه ها و مراكز تحقیقاتی باقی مانده و خاك می خورند.
موانع قانونی پیش روی مدرن كردن كشاورزی در كشور
نبود زیرساخت های لازم در حوزه حمل و نقل، بسته بندی، طولانی بودن فرآیند صدور مجوزها، نبود مشوق های صادراتی و مالیاتی و شفاف نبودن قوانین گمركی و نوساتات بازار داخلی و سود بالای واسطه گری و دلالی سبب شده تا در زمینه صنایع تبدیلی به رشد بالا دست پیدا نكنیم
شاهین فر با اشاره به اینكه در بخش قانون گذاری هم گرفتار ضعف هایی هستیم كه سدی در مقابل علمی شدن كشاورزی شده است، تصریح كرد: از آنجائیكه نمایندگانی كه قانون گذار بوده و قانون وضع می كنند با بخش كشاورزی عجین نیستند، قوانین وضع شده در دوره های بعد به صورت مكرر نیازمند اصلاح و استفساریه می شوند.
وی با اشاره به اینكه حتی بسیاری از اعضای كمیسیون كشاورزی مجلس تحصیلات مرتبط ندارند، تصریح كرد: در این شرایط چگونه می توان انتظار داشت قوانین دقیقی برای حل مشكلات كشاورزی و توسعه این بخش و رفتن آن به سمت نوین و علمی شدن تصویب شود.
این كشاورز نمونه كشور با اشاره به اینكه در داشتن علم و تكنولوژی روز مشكل چندانی نداریم اما قادر به پیاده سازی و غملیاتی كردن آنها در اراضی و واحدهای كشاورزی نیستیم، اضافه كرد: بعنوان نمونه سم پاشی از راه پهپاد سه چهار سالی است كه مرسوم شده اما به علت اینكه در این بخش كار به كاردان سپرده نشده و هنوز قوانینی به جهت اینكه شركت های مكانیزاسیون مجرب و قوی امور را در اختیار بگیرند نداریم، از این تكنولوژی به صورت محدود در اراضی كشاورزی كشور استفاده می شود و نتوانسته ایم آن را فراگیر نماییم.
وی در مورد وضعیت صنایع تبدیلی به لحاظ فناوری و دانش روز هم اظهار داشت: در این بخش هم ضعف هایی داریم كه سبب شده تا ترجیح كشاورزان فروش محصول به صورت خام و نه فرآوری شده باشد كه همچون آن باید به نبود زیرساخت های مناسب در جهت ترانسفر و حمل و نقل این مواد همچون كانتینرهای مجهز، ضعف در صنعت بسته بندی، سود بالای واسطه گری و دلالی، معطلی بیش از حد در زمینه گرفتن مجوزها، موانع صادراتی، نبود مشوق های لازم مالیاتی، شفاف نبودن قوانین گمركی و نوسانات بازار داخلی و حتی نبود میادین عرضه مناسب در داخل اشاره نمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب