یادداشت اقتصادی؛
تولید دانش بنیان اقتصاد سبز و اشتغال آفرین
نیازگاه: مسیر اقتصاد دانش بنیان مسیری است که هم توسعه اقتصادی را به دنبال دارد و هم آفت های توسعه صنعتی متداول را ندارد.
به گزارش نیازگاه به نقل از مهر، مسیر اقتصاد دانش بنیان مسیری است که هم توسعه اقتصادی را به دنبال دارد و هم آفت های توسعه صنعتی متداول را ندارد.مینا ابوطالبی، پژوهشگر مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری در یادداشتی به شرح این مورد پرداخته است: دستیابی به رشد اقتصادی بالا یکی از اهداف برنامه ریزی توسعه ای در کشورهاست. با افزایش تولید و درآمد سرانه، رفاه عمومی افزایش می یابد. علاوه بر تولید و درآمد، رفاه عمومی جامعه ارتباط مستقیمی باکیفیت محیط زیست و سلامت عمومی مردم دارد. حال اگر رشد اقتصادی منجر به افزایش فعالیتهای کشاورزی و صنعتی در سرزمین شود، دو اثر به دنبال خود می تواند بر جای گذارد. اثر اول افزایش آلاینده های محیطی و تخریب محیط زیست، و اثر دوم استفاده بیشتر از منابع طبیعی کمیاب است، که هر دو اثر به معنای کاهش کیفیت محیط زندگی انسان و کاهش سلامت عمومی است. بدین سان رشد اقتصادی می تواند از یک طرف رفاه عمومی را افزایش دهد و از سوی دیگر با کاهش کیفیت محیط زندگی انسان، رفاه را کم کند تا جایی که در شرایط خاص، رشد اقتصادیِ بدون ملاحظه حتی می تواند منجر به نابودی عرصه های حیات زندگی انسان در سرزمین شود. به رابطه بین رشد اقتصادی و محیط زیست به صورت عمده از دهه ۱۹۷۰ توجه شد چونکه در آن دهه بحران نفت در جهان صورت گرفت. در آن زمان خیلی از متخصصان اخطار دادند که منابع انرژی مورد نیاز به منظور زندگی بشر، محدود است و بنابراین رشد اقتصادی باید محدود شود. از ان پس هشدارها در مورد تعارض رشد اقتصادی با منابع محیط زیست افزایش پیدا کرد. استدلال های اولیه در این خصوص بیان می کردند که رشد اقتصادی باید بگونه ای باشد که به محیط زیست فرصت بازیابی و ترمیم بدهد. در واقع این مطالعات بین رشد اقتصادی بالا و حفظ محیط زیست تعارضی را مشاهده می کردند که دستیابی به یکی، مستلزم نابودی دیگری است. بعد از آن در دهه ۱۹۹۰ مطالعات نشان می دادند که بین رشد اقتصادی و محیط زیست رابطه ای U شکل برقرار است و این رابطه به منحنی محیط زیستی کوزنتس معروف شد. این منحنی نشان داده است در مراحل ابتدایی رشد، محیط زیست تخریب می شود اما در مراحل بالاتر با افزایش تقاضا برای استانداردهای محیط زیستی، رابطه بین رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست مثبت خواهد بود. مطالعات دیگری هم وجود دارند که وجود رابطه ای دو سویه بین محیط زیست و رشد اقتصادی را تأیید می کنند و نشان دهنده تاثیر مثبت کیفیت محیط زیست بر رشد اقتصادی هستند. اما مطالعات در دو دهه اخیر نشان می دهند بنگاه هایی که زنجیره های تأمین و عرضه ی خویش را پایدار یا به اصطلاح سبز می کنند، نه تنها با به حداقل رساندن مصرف منابع طبیعی و کاهش ضایعات و پسماندها به محیط زیست یاری می رسانند، بلکه موقعیت رقابتی خویش را در بازار ارتقا می دهند چونکه با پایین آوردن هزینه ها، چرخه ی تولید خویش را بهبود می بخشند و تکنولوژی تولید خویش را بهینه می سازند. در واقع با انتخاب یک روش تولید سبز و پایدار، نه تنها سازگاری با محیط طبیعی اتفاق افتاده بلکه منافع اقتصادی بنگاه هم تأمین شده است و به اصطلاح یک منفعت سبز شکل گرفته است. منفعت سبز به منافعی اشاره دارد که نه تنها می تواند همسو با اهداف اقتصادی بنگاه باشد بلکه در مرحله بعد می تواند منجر به ایجاد اشتغال بالاتر در کل اقتصاد شود. به بیان دیگر، منفعت سبز علاوه بر بهبود عملکرد بنگاه، فرصت های شغلی جدید ناشی از انتخاب های سازگار با محیط زیست را بوجود می آورد. همینطور انتخاب الگوی منفعت سبز در سطح کلان می تواند منجر به گذر از الگوی رشد اقتصادی فعلی به الگویی شود که متناسب با روندهای جهانی رشد و توسعه است. این روندها می توانند در چهار روند شامل: ۱- استفاده مؤثرتر و کاراتر از انرژی؛ ۲- افزایش تقاضا برای کالا و خدمات سبز ۳- افزایش سرمایه گذاری با اطمینان از ثبات حکومت ها در قوانین در ارتباط با محیط زیست، و ۴- شرایط پایدار اقتصاد کلان با کاهش نوسان قیمت منابع و هم چنین افزایش درآمد دولت از راه جریمه های آلودگی خلاصه شوند. این روندها درحال تغییر شکل کلی اقتصاد جهان به سمت اقتصاد سبز هستند و بر تجارت شرکت ها در تمام دنیا اثرگذار خواهند بود. به پیشبینی بعضی از اقتصاددانان مستقل، رشد سالانه فناوری محیط زیستی در کشورهایی که اقتصاد بزرگ تری نسبت به سایر کشورها دارند، از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۵ حدود ۳۰ درصد خواهد بود به صورتی که تا سال ۲۰۲۵ بین ۵.۵ تا ۶ درصد از تولید ناخالص جهانی را تشکیل خواهد داد. این روند اساسا منجر به بهبود شرایط محیطی و اقلیمی در بعضی مناطق می شود. بنابراین، روند گذار به اقتصاد سبز هم بر سطح سلامت مردم تاثیر مطلوبی خواهد گذاشت و هم منجر به توسعه عواملی می شود که رفاه اجتماعی و اقتصادی، و به صورت کل رفاه جامعه را می افزایند. بدون شک، برای گذار به چنین الگوی جدیدی برای توسعه، به تحقیقات علمی و فنی دانش بنیان نیاز است که این عامل خود به دو پیش شرط سرمایه گذاری و برخی شرایط نهادی نیاز دارد. به هر حال هر کشور بر مبنای وضع موجود صنعت خود، سطح توسعه علمی و فنی و سایر موارد، نیازهای نهادی و سرمایه گذاری خاص خویش را دارد که باید در این راه شناسایی شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب