سیر تحول بازار ارز از التهاب تا آرامش
نیازگاه: نیازگاه: بانک مرکزی با اجرای سیاست تثبیت هم ثبات نسبی را در بازار ارز حاکم کرد و هم نرخ رشد نقدینگی وارد کانال 20 درصد شد.
به گزارش نیازگاه به نقل از ایسنا و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، سال قبل در مقطعی بازار ارز آزاد بسیار داغ شد؛ با فضاسازی دلال ها و برخی رسانه ها، هیجان خرید به جان مردم افتاد و تقاضا به حدی افزوده شد که برخی صرافی ها اعلام می کردند که دیگر ارزی برای عرضه در آن روز ندارند. اواخر بهمن ماه هیجانات ارزی اوج گرفت و قیمت دلار فردایی در کانال های تلگرامی به ۶۰ هزار تومان هم رسید. با هجمه رسانه ای انتظارات تورمی به اوج خود رسیده بود و صاحبان سرمایه های خرد نیز وارد بازار ارز شده بودند.
بانک مرکزی در این شرایط دو راه پیش رو داشت؛ یکی عرضه ارز بیشتر در بازار که تجربه های قبلی نشان داده موجب هدررفت منابع می شود و دیگری کنترل تقاضا. در نهایت بانک مرکزی راه دوم را اننتخاب کرد که نتیجه آن وضعیت ثبات فعلی در بازار ارز شده است.
اقدام بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز چه بود؟
محمد رضا فرزین در حالی رییس کل بانک مرکزی شد که بازار ارز ملتهب بود. نخستین اقدام او بعد از وارد شدن به ساختمان شیشه ای میرداماد اعلام نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان برای واردات کالاهای اساسی، مواد اولیه و تجهیزات تولید بود. او همین طور اعلام نمود که سیاست تثبیت اقتصادی به اجرا در می آید که نتیجه این سیاست کاهش حدود ۲۰ درصدی نرخ ارز در پنج ماه گذشته و همین طور ثبات بازار بوده است به نحوی که قیمت دلار هم اکنون وارد کانال ۴۸ هزار تومان شده است.
یکی از اقداماتی که بانک مرکزی برای مدیریت تقاضای ارز انجام داد راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران بود. از دوم اسفند که این مرکز راه اندازی شده تا حالا وضع بازار ارز به ثبات نسبی رسیده و از هیجانات گذشته خبری نیست.
همین طور صادرکنندگانی که قبلا در سامانه نیما باید ارز حاصل از صادرات را با نرخ مشخصی عرضه می کردند حالا با رغبت بیشتری ارز خودرا وارد سامانه نیما می کنند که دلیل آن هم تعیین نرخ برمبنای عرضه و تقاضاست. لازم به ذکر است که ارز حاصل از صادرات پتروشیمی ها و فولادی ها بین ۳۶ هزار تومان تا ۴۲ هزار تومان بر طبق عرضه و تقاضا در مرکز مبادله طلا و ارز کشف قیمت می شود.
تفاوت مرکز مبادله با سامانه های قبلی
تقریباً همه دولت ها در بحران های ارزی از سامانه ها و مراکزی برای عرضه ارز بهره بردند، اما مرکز مبادله ایران با سامانه ها و مراکز قبلی تفاوت زیادی دارد؛ با اهمیت ترین نکته آنجاست که نرخی که مقرر است در این مرکز مبادله شود دستوری نیست.
همین طور مرکز مبادله ارز و طلای ایران از بازار متشکل ارزی و همین طور مرکزی که در دولت دهم افتتاح شد گسترده تر است و بخش حواله و اسکناس را هم پوشش خواهد داد.
عملکرد مناسب مرکز مبادله خیلی از تقاضاها را به سمت این بازار هدایت کرده و موجب کوچکتر شدن تقاضا در بازار ارز غیررسمی شده است و این دستاورد در صورتی است که هنوز خیلی از ظرفیتهای این مرکز به فعلیت نرسیده است.
بگفته مسئولان بانک مرکزی مقرر است ابزارهای فیوچر (آتی)، فوروارد (سلف ارز) و ابزار فردایی هم در قالب قانون به این بازار افزوده شود. این اقدامات در کنار راه اندازی صندوق تثبیت ارزی، می تواند بازار ارز رسمی را بسیار عمیق تر از گذشته و به عنوان مرجع اصلی کشف نرخ مطرح کند.
تعطیلی صفوف دلالی
تا همین چند ماه پیش تشکیل صف مقابل صرافی ها عجیب نبود. حتی برخی افراد پشت چراغ قرمز چهارراه ها به افراد مختلف پیشنهاد می دادند که سهمیه ارزی که با کارت ملی عرضه می کنند را بفروشند. در آن زمان افراد دو هزار دلار دریافت می کردند که اختلاف قیمت ارز با ارائه کارت ملی با بازار آزاد بین ۵ تا ۸ میلیون تومان بود که قسمتی از آن به فرد دلال داده می شد و بخش اندکی به دارنده کارت ملی می رسید.
اما با راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران و همین طور مدیریت تقاضایی که بانک مرکزی به اجرا درآورد، حالا شاهد می باشیم که صف های مقابل صرافی ها برچیده شده اند. روال هم به این صورت شده که افرادی که قصد دارند ارز با کارت ملی دریافت نمایند باید حساب ارزی افتتاح کنند و اگر قصد برداشت اسکناس دارند باید کارمزد آنرا بپردازند. این مساله موجب شد تقاضای کاذب و دلالی در بازار غیر رسمی حذف شده و تقاضای واقعی وارد بازار شود.
تفاوت ارز ۲۸۵۰۰ تومان با دلار ۴۲۰۰ تومانی
همانطور که پیش تر اشاره کردیم تعیین نرخ میانگین ۲۸۵۰۰ برای هر دلار جهت تامین ارز واردات کالاهای اساسی و تجهیزان تولید، نخستین اقدام فرزین در زمان ریاست بانک مرکزی بود. برخی کارشناسان عنوان می کردند که تعیین این نرخ در زمانی که بازار غیر رسمی قیمت های بالاتری را مخابره می کند، نتیجه ای مانند دلار ۴۲۰۰ تومانی خواهد داشت، اما چند تفاوت اساسی میان نرخ ۲۸۵۰۰ و ۴۲۰۰ وجود دارد.
نخستین تفاوت این است که دلار ۴۲۰۰ تومانی که در فروردین ۹۷ متولد شد بگفته معاون اول رئیس جمهور دولت دوازدهم، به هر تقاضایی با هر میزانی پرداخت می شد، اما نرخ ۲۸۵۰۰ تنها برای چند قلم کالای اساسی که مستقیما با معیشت مردم و سفره خانوار ارتباط دارد و ملزومات تولید پرداخت می شود.
از طرفی در شیه سیاست ۴۲۰۰، بانک مرکزی به سبب کمبود ذخایر ارزی، دلار را از بازار آزاد خریداری میکرد و با نرخ ۴۲۰۰ به وارد کننده می داد و مابهالتفاوت نرخ آزاد و ۴۲۰۰ به پایه پولی افزوده می شد. به عبارت دیگر، بانک مرکزی بمنظور تامین ارز مورد نیاز با نرخ ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی، به میزان مابه التفاوت ریالی عملیات خرید و فروش ارز به خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی اضافه می نمود و در نتیجه این مبادرت به میزان قابل توجهی پول پر قدرت به شبکه بانکی وارد می شد و بدین وسیله میزان ناترازی نقدینگی ساختاری موجود شبکه بانکی تا حد زیادی از این طریق تعدیل می شد.
مدیریت تقاضا
از دیگر اقدامات مهم بانک مرکزی برای تعدیل انتظارات منفی در بازار ارز و غلبه بر ترس و نگرانی های به وجود آمده در جامعه، می توان به اقداماتی نظیر تامین ارز مورد نیاز جهت واردات کالای اساسی در بستر سامانه نیما با نرخ ۲۸۵۰۰ تومان به ازای هر دلار آمریکا، کاهش تعدد نرخ ارز به سه نرخ در نظام ارزی کشور (نرخ حواله کالاهای اساسی، اسکناس ETS و حواله ETS)، راه اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، اصلاح دستورالعمل اجرائی فروش اسکناس ارز بوسیله واریز به حساب ارزی بانکی، اختصاص ارز مسافرتی به مسافران پس از گیت فرودگاه، کاهش مدت زمان بازگشت ارز صادراتی، همکاری و هماهنگی با وزارتخانه ها و سایر نهادها، مداخله حاشیه ای در بازار غیر رسمی ارز و طلا بوسیله فروش ارز به اشخاص و عرضه سکه در بورس کالا و … اشاره نمود. از دیگر اقدامات بانک مرکزی در شش ماه گذشته گسترش دیپلماسی ارزی بود؛ از سفر رئیس کل بانک مرکزی به قطر گرفته تا عراق و کشورهای دیگر.
بر این اساس از آنجا که تورم از دو عامل نقدینگی و نرخ ارز نشات می گیرد، با سیاست های بانک مرکزی، از یک سو نرخ ارز کنترل شده و بازار به ثبات نسبی رسیده و از طرف دیگر نرخ رشد نقدینگی نیز از ۴۲.۸ درصد در مهرماه ۱۴۰۰ به ۲۹ درصد در خرداد ۱۴۰۲ رسیده است که نوید بخش مهار تورم امسال خواهد بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب