تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین_ ۲
اقتصاد دانش بنیان پایه اقتصاد مقاومتی است
یک کارشناس اقتصادی اظهار داشت: اقتصاد دانش بنیان اقتصادیست که کاربرد دانش و اطلاعات در آن اهمیت بالایی داشته و تولید و توزیع، مبتنی بر آن شکل گرفته است.
رضا موسایی، دبیر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید دانشگاه امام صادق (ع) در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به نام گذاری سال ۱۴۰۱ از طرف رهبر انقلاب اظهار داشت: یکی از با اهمیت ترین محورهایی که در سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی به آن توجه خاصی شده، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان است. در همین راستا، مقام معظم رهبری ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه را بعنوان یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی دانستند.
وی افزود: یکی از اموری که می تواند کمک نماید که کشور به میزان تولید دانش بنیان و به تبع آن به تحقق اقتصاد مقاومتی نائل شود، درک ضرورت تولید دانش بنیان در جامعه است. حوزه زیست فناوری و نانوفناوری، دو حوزه مهم و هایتک در اقتصاد دانش بنیان محسوب می شوند. حوزه هایی که ایران نیز مزیت خوبی در آنها داشته و می توان با یک انسجام بین سیاست های علمی و فناوری و سیاست های تجاری به راندمان بالا و توسعه این زیست بوم جوان و پرظرفیت کمک کرد. بدین جهت در این متن سیاستی ابتدا به رابطه تولید دانش محور و اقتصاد مقاومتی پرداخته شده است سپس اهمیت و نقش آن در پیشرفت اقتصادی کشورها به خصوص نقش آن در اقتصاد ایران اهتمام شده است و در نهایت راهبردهایی برای حل چالش های تولید دانش بنیان آورده شده است.
اقتصاد دانش بنیان پایه اقتصاد مقاومتی
این کارشناس اقتصادی اشاره کرد: اقتصاد دانش بنیان از چندین کانال رشد اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار داده و منجر به تحقق اقتصاد مقاومتی می شود. کانال های اثرگذاری اقتصاد دانش بنیان بر تحقق اقتصاد مقاومتی عبارتند از: اقتصاد دانش بنیان موجب افزایش راندمان منابع تولید می شود. افزایش راندمان منابع تولید، موجب افزایش رشد اقتصادی و منجر به تحقق اقتصاد مقاومتی می شود.
وی افزود: اقتصاد دانش بنیان موجب کاهش هزینه ها بوسیله افزایش رقابت جهانی شده و این امر موجب افزایش رشد اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی می شود.
به گفته این کارشناس اقتصادی توسعه فناوری های ارتباطات و اطلاعات، هزینه های تبادل اطلاعات در تمام ابعاد اقتصاد را کم می کند. کاهش هزینه های تبادل اطلاعات و امکان برقراری ارتباطات سریع، انگیزه فعالان اقتصادی را افزایش داده و این امر زمینه افزایش رشد اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی را فراهم می آورد.
موسایی اظهار داشت: اقتصاد دانش بنیان سبب افزایش درآمد می شود و این افزایش درآمد موجب افزایش تقاضا برای دانش شده و در نهایت این امر نیز منجر به رشد اقتصادی و تحقق اقتصاد مقاومتی می شود.
اهمیت اقتصاد دانش بنیان
وی اظهار نمود: اقتصاددانش بنیان اقتصادیست که کاربرد دانش و اطلاعات در آن اهمیت بالایی داشته و تولید و توزیع، مبتنی بر آن شکل گرفته و سرمایه گذاری در صنایع با محوریت دانش موردتوجه خاصی قرار گرفته است. حرکت اقتصادها به سمت دانش بنیان شدن علاوه بر این که سبب افزایش توان رقابتی کشورها می شود می تواند در زمینه تجارت خارجی، ضمن ایجاد یک پایگاه اقتصادی در جهان به افزایش قدرت نرم کشورها کمک نماید.
تولید دانش بنیان در ایران
موسایی اشاره کرد: اقتصاد ایران نیز در دهه های اخیر با تغییر نگاه، از اقتصاد مبتنی بر منابع به سمت اقتصاد مبتنی بر کارایی حرکت کرد. در این میان بود که کلیدواژه اقتصاددانش بنیان در کشور رایج شد و نهادها و سیاست های مختلفی مبتنی بر این مساله شکل گرفت. بررسی و موشکافی نهادها و سیاست های صورت گرفته در این عرصه نشان میدهد که با وجود توجه نهادهای بالادستی به موضوع اقتصاددانش بنیان، رشد ایران عمدتا در موضوعات علمی و پژوهشی بوده و نقش محصولات هایتک در اقتصاد نمود کمتری دارد. سهم کالاهای صنعتی با تکنولوژی متوسط و بالا در ارزش افزوده صنعت در سالهای اخیر تغییرات اندکی داشته که نشان میدهد رشد علمی کشور منجر به افزایش سهم صادرات کالاهای با فناوری متوسط و بالا نشده است.
وی اظهار داشت: موضوع صادرات کالاهای دانش بنیان نقشی اساسی در توان رقابت پذیری شرکت های ایرانی در بازار داخلی یا بازارهای صادراتی به وجود می آورد و لازم است نهادهای مربوطه به نقش نوآوری و فناوری بعنوان ایجاد زمینه های رقابتی توجه نمایند؛ بدین سبب می توان نتیجه گرفت که یک انسجام بین سیاست های علمی و فناوری و سیاست های تجاری لازم است تا بتوان اثرات رشد کمی در تعداد بنگاه ها و افزایش تولید علم را در اقتصاد لمس کرد.
به گفته موسایی شرکت های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشترین سهم را از بین شرکت های دانش بنیان به خود اختصاص داده اند. حوزه های سخت افزارهای کامپیوتری، تجهیزات پیشرفته ساخت و تولید و محصولات پیشرفته سایر حوزه ها، بیشترین سهم را از بین شرکت های دانش بنیان دارند. یکی از دلایلی که تعداد شرکت های دانش بنیان در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر از سایر حوزه ها است، رشد زیرساخت های بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در سالیان اخیر و هم چنین روند رشد جهانی این نوع از فناوری های می باشد. بعد از فناوری های حوزه ICT، بیشترین شرکت های دانش بنیان در حوزه فناوری های زیستی فعالیت می نمایند که یکی از اولویت های توسعه فناوری در کشور در سالیان اخیر بوده است.
موسایی اضافه کرد: در سالهای بعد از انقلاب اسلامی، سیاست های علمی و فناوری از اولویت های تصمیم گیران بوده است و به ویژه در سالیان اخیر همیشه در اسناد و سیاست های کلان بر رشد علمی و توسعه فناوری تاکید گردیده است. همین طور نهادهای مختلفی نیز جهت سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرای برنامه ها به وجود آمده است. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران شاهد پیشرفت قابل توجهی در حوزه رشد علمی، آموزش عالی و پژوهش بوده است.
وی افزود: با وجود این، خیلی از اهداف تعیین شده در چشم انداز و برنامه های توسعه محقق نشده است، این مساله در حوزه تحقیق و توسعه، رشد تولید و صادرات محصولات با فناوری بالا نمود بیشتری دارد. درصد هزینه های تحقیق و توسعه به کل ارزش افزوده بنگاه ها نه فقط مقدار کمی را در سالهای اخیر به خود اختصاص داده است؛ بلکه در طول سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ سیر نزولی داشته است.
این کارشناس اقتصادی افزود: هرچند تحریم های بین المللی در این سال ها موجب رکود صنایع کشور شده است؛ لکن این سیر نزولی می تواند نشان دهنده آن باشد که از نخستین کاهش هزینه هایی که بنگاه ها در برخورد با مشکلات مالی انجام می دهند، امور پژوهشی و توسعه ای است. دراین زمینه برنامه ریزی کوتاه و میان مدت برای تعیین سهم تحقیق و توسعه و ارائه مشوق به بخش خصوصی برای هزینه در این بخش می تواند راهگشا باشد. ایران نیازمند افزایش راندمان، بروزرسانی صنایع و تقویت ظرفیت نوآوری است تا بتواند در زنجیره های ارزش جهانی نقش ایفا کرده و صنایع بومی و سنتی را تقویت کند.
وی در پایان اظهار نمود: سهم کالاهای صنعتی با تکنولوژی متوسط و بالا در ارزش افزوده صنعت در سالهای اخیر تغییرات اندکی را تجربه کرده است که نشان میدهد رشد علمی کشور منجر به افزایش سهم صادرات کالاهای با فناوری متوسط و بالا نشده است. این مساله نقش اساسی در قابلیت رقابت پذیری شرکت های ایرانی در بازار داخلی یا بازارهای صادراتی به وجود می آورد و لازم است نهادهای مربوطه به نقش نوآوری و فناوری بعنوان ایجاد زمینه های رقابتی توجه کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب