وضعیت امروز صنعت خودرو، حاصل بی تدبیری های گذشته است:
به نام تولید ملی به كام وارد كنندگان قطعات خودرو
به گزارش نیازگاه طبق دیدگاه یك كارشناس خودرو، متاسفانه از سال ۱۳۸۴ به بعد، كارخانه های خودروسازی «قطعه سازنما»هایی را وارد چرخه تولید كردند كه بیشتر وارد كننده بوده و به نام تولید ملی، قطعات خارجی را وارد كشور كرده و بدین ترتیب مشكلاتی را برای صنعت خودرو رقم زده اند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در حالیكه برخی گزارش ها حاكی از كاهش میزان تولید كارخانه های خودروسازی است، مبحث بر سر حذف ۴ نوع خودروی تولید داخل از چرخه تولید و همینطور انباشت خودرو های ناتمام در انبارها، بحث روز رسانه ها درباره شرایط تولید خودرو در كشور است. یك كارشناس صنعت خودرو، در پاسخ به پرسش های پژوهشگر ایرنا در ارتباط با وضعیت امروز صنعت خودرو، از مشكلات گریبان گیر خودروسازی در ایران گفت و به این نكته اشاره نمود كه صنعت خودرو، امروزه تاوان اشتباهات مدیریتی گذشته را می دهد و نمی توان با تصمیمات شتابزده، مشكلات این صنعت را حل كرد.
كاهش تولید و فشار بر صنعت خودروسازی
آخرین آمار انتشار یافته مربوط به میزان تولید خودرو در شش ماهه ی ابتدای امسال، نشان از آن دارد كه تولید خودرو در فصول بهار و تابستان ۱۳۹۸، نسبت به همین دوران در سال قبل، كاهش یافته است. این در شرایطی است كه گزارش هایی از انبار خودرو های ناتمام در كارخانه های بزرگ خودروسازی كشور هم به گوش می رسد. طبق اظهارات مدیران كارخانه های خودروسازی، این خودرو ها اغلب تكمیل نشده اند و قطعات مورد نیاز برای عرضه آنها در دست تهیه است تا خودروسازان بتوانند تكمیل خودرو ها را به اتمام برسانند و در نهایت آنها را به بازار عرضه نماید. همچنین، تولید برخی خودرو ها همچون «سوزوكی گرند ویتارا»، «تندر ۹۰ معمولی»، «تندر ۹۰ اتومات»، «برلیانس»، «آریو»، «سراتو»، «ساندرو»، «تندر ۹۰» و «پارس تندر» در كارخانه های خودروسازی متوقف شده است و در مجموع، آمارها نشان از كاهش تولید خودرو ها دارد. برآوردهای انجام شده نشان از كاهش حدود ۴۰ درصدی تولید خودرو در سال ۱۳۹۸، نسبت به سال ۱۳۹۷ دارد.
حال پرسش این است كه مشكل عدم تكمیل خودرو ها توسط خودروسازان چیست و چرا میزان تولید خودرو كاهش یافته است؟ «بهرام شهریاری» از كارشناسان صنعت خودرو، در پاسخ به این سؤال، به پژوهشگر ایرنا اظهار داشت: «برای پاسخ به این سؤال، ابتدا باید اظهار داشت كه عوامل كاهش تولید خودرو در كشور كدامند. تا زمانی كه عوامل كاهش تولید مشخص نشود، نمی توان از حل مساله كاهش تولید خودرو سخن گفت».
وی اضافه كرد: «عوامل كاهش تولید را می توان مواردی همچون وضع تحریم ها، نوسانات قیمت ارز، عدم گردش نقدینگی بین قطعه سازان، عدم پرداخت بموقع مطالبه قطعه سازان توسط خودروسازان، كاهش اعتباردهی به قطعه سازان و اصرار بر فروش نقدی مواد اولیه و سیاست های انقباضی بانك ها دانست و تا زمانی كه این موانع برطرف نشوند، نمی توان انتظار داشت كه میزان تولید خودرو به وضعیت گذشته بازگردد».
به نام تولید، به كام واردات
در حالی كه خودروسازان، بارها از تولید ملی خودرو سخن گفته اند، اما حالا مشخص شده است كه بعضی از قطعات خودرو های اصلی این صنعت، وارداتی بوده اند. این در شرایطی است كه در خلال دهه های گذشته، بودجه های بزرگی برای داخلی سازی این قطعات، سرمایه گذاری شده است.
عضو سابق انجمن قطعه سازان، در اینباره هم اظهار داشت: «در گذشته، داخلی سازی قطعات در خودروهایی مانند پیكان به صد در صد و برخی خودرو ها همچون پژو ۴۰۵، به حدود ۹۵ درصد رسیده بود. اگر روند گذشته ادامه پیدا می كرد، قطعه سازان قادر بودند كه در مورد اغلب ساخت قطعات خودرو های دیگر هم به این سطح از داخلی سازی قطعات برسند. اما برخی عوامل مانع از این اتفاق شدند».
بهرام شهریاری: «متاسفانه از سال ۱۳۸۴ به بعد، كارخانه های خودروسازی، قطعه سازان جدیدی را وارد چرخه تولید كردند كه به نظر بنده باید به این قطعه سازان، لقب «قطعه سازنما» را داد»شهریاری در توضیح علل بروز این مشكل در صنعت خودرو ایران، اضافه كرد: «متاسفانه از سال ۱۳۸۴ به بعد، كارخانه های خودروسازی، قطعه سازان جدیدی را وارد چرخه تولید كردند كه به نظر بنده باید به این قطعه سازان، لقب «قطعه سازنما» را داد. این قطعه سازان بیشتر وارد كننده بودند و به نام تولید ملی، قطعات خارجی را وارد كشور می كردند. واردات قطعات خارجی بعنوان محصول تولید داخل، در سال ۱۳۸۸ به اوج رسید. در نتیجه این اقدام، خیلی از قطعه سازان واقعی از بازار رقابت خارج شدند و برخی دیگر از قطعه سازان هم كه در حال تولید قطعه بودند، ترجیح دادند كه تبدیل به وارد كننده قطعه شوند. حالا هم شما شاهد هستید كه پرونده های فساد بعضی از این وارد كنندگان، در دادگاه ها پیگیری می شود».
گزارش مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۳ هم واردات گسترده قطعات خودرو در سال های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ را تایید می كند. در این گزارش آمده است: «علی رغم اینكه گفته می شود خودروی ملی در كشور ساخته شده ولی متاسفانه همچنان از میزان وابستگی به واردات قطعات منصفله كاسته نشده است». در بخش دیگری از این گزارش هم می خوانیم: «نگاهی به وضعیت تولید خودرو در ایران نشان دهنده وابستگی این صنعت به شركت های خارجی است. در عین حال خودروسازان ایرانی شركای خارجی خویش را منحصر به تولیدكنندگان یك یا دو كشور كرده و این شركای خارجی از انحصار قابل توجهی در تامین قطعه شریك ایرانی برخوردارند».
فرازها و فرودها در صنعت خودرو
صنعت خودرو در ایران، از زمان شكل گیری تا امروز، فراز و فرودهای بسیاری را تجربه كرده است؛ فراز و فرودهایی كه گاه سبب رشد شتابان این صنعت شده و گاه تولید خودرو را با چالش هایی جدی، مواجه كرده است. این كارشناس صنعت خودرو، در ارتباط با همین فراز و فرودها، اظهار داشت: «شكوفایی در صنعت قطعه سازی و خودروسازی، نیازمند طی زمان است. صنعت خودرو در ایران، به شكل واقعی در سال ۱۳۴۶ و با تولید نخستین پیكان آغاز به فعالیت و تا سال ۱۳۵۷، ۱۱ سال عمر كرد. ۱۱ سال را نمی توان مدت زمانی كافی برای حیات یك صنعت دانست. پس از سال ۱۳۵۷ و ظرف مدت كوتاهی جنگ تحمیلی آغاز شد، در نتیجه خودروسازان در خدمت جنگ قرار گرفتند و مشغول تولید ادوات جنگی شدند».
بهرام شهریاری، افزود: «در سال ۱۳۷۲، قانون خودرو در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و قطعه سازان، تولید قطعات ساخت داخل را شروع كردند. طی مدت ۱۲ سال و تا سال ۱۳۸۴، خودروسازان از رقم ۱۹ هزار خودروی تولیدی، به رقم تولید یك میلیون و ۶۵۰ هزار خودرو رسیدند و از تولید كمتر از ۱۰ درصد قطعه تولیدی ساخت داخل، به رقم بیشتر از ۹۰ درصد تولید قطعات در داخل دست پیدا كردند. طی این ۱۲ سال، قطعه سازان در سنگر تولید ایستادند، اما متاسفانه از سال ۱۳۸۴ و با تغییرات مدیریتی در این صنعت، صنعت خودرو گرفتار لطمات بسیاری شد و هیچكس هم پاسخگو نبود. در نتیجه و بر اثر عملكرد مدیرانی كه دانش و تجربه كافی در این صنعت نداشتند، خودروسازان، میلیاردها تومان ضرر كردند».
این كارشناس صنعت خودرو، ضمن یادآوری این نكته كه شكوفایی در صنعت خودرو، نیازمند برنامه ریزی مشخص است، درباره برنامه های پیاده شده در صنعت خودرو، اظهار داشت: «توسعه بدون برنامه صنعت خودرو در شهرها و كشورهای مختلف، سیاست غلطی بود كه تنها هزینه بر روی دست خودروسازان گذاشت. پراكنده كردن تیراژ تولید، اشتباه محض بود و فقط سبب از دست رفتن سرمایه ها شد».
برنامه ریزی تخصصی، راه برون رفت از مشكلات
پرسشی كه حالا درباره صنعت خودرو مطرح است، این است كه این صنعت برای برون رفت از چالش های فعلی، چه راهی در پیش رو دارد؟ عضو سابق انجمن قطعه سازان، در همین ارتباط هم اظهار داشت: «تغییر روند صنعت خودرو، بدون برنامه ممكن نیست و باید تصمیم گیری هایی اساسی در این زمینه صورت گیرد. دولتی بودن صنعت خودرو، خود یكی از صدمه های این صنعت است و صنایع خودروسازی باید به صورت واقعی، به بخش خصوصی واگذار گردند. البته بخش خصوصی كه اهل فن و متخصص باشند».
شهریاری، بالابردن سطح قدرت خرید مردم را هم یكی از راهكارهای حل مشكل بازار خرید و فروش خودرو دانست و افزود: «اعطای وام به خریداران خودرو، یكی از طریق های حل مساله صنعت خودرو است و قدرت خرید مصرف كنندگان را بالا می برد و فروش خودروسازان را افزایش می دهد».
بهرام شهریاری: «تا زمانی كه خودروسازان ما توان واقعی طراحی خودرو را به دست نیاورند، مساله تولید ملی خودرو، حل نخواهد شد».
در ماه های اخیر، شایعات بسیاری درباره امتناع خودروسازان از فروش خودرو و انبار خودرو های نیمه تمام در انبارها هم به طور گسترده پخش شده است. این كارشناس صنعت خودرو، درباره ابهاماتی كه در این مورد وجود دارد هم خاطرنشان كرد: «در مقطعی از زمان، فرمولی برای فروش خودرو گذاشته شد. این فرمول آن بود كه كارخانه های خودروسازی، خودرو را به بهای ۵ درصد كمتر از قیمت بازار، به فروش برسانند. متاسفانه در دوره هایی خودروسازان با عدم عرضه خودرو به بازار، سبب گرانی خودرو در بازار می شدند و بدین سان قیمت خودرو را بالا می بردند. اما در مجموع، در اغلب زمان هایی كه خودرو به بازار عرضه نمی گردد، ناشی از آن است كه خودرو ها در وضعیت «كف» قرار دارند. خودرو كف، خودرویی است كه تكمیل نشده است و باید قطعات دیگری روی آن سوار شود. به صورت منطقی، هیچ خودروسازی نیست كه علاقه به انباشت خودرو در انبارهای خود داشته باشد؛ چونكه ترجیح می دهد كالای خویش را به فروش برساند و پول خویش را به چرخه تولید بازگرداند».
موضوع حذف ۴ خودرو قدیمی، از خط تولید اصلی كارخانه های خودروسازی، پرسش پایانی بود كه شهریاری درباره آن هم اظهار داشت: «طرح حذف برخی خودرو ها از خط تولید كارخانه ها، در شرایط فعلی باعث بروز مشكلاتی برای قطعه سازان خواهد شد. چونكه قطعه سازان، برای تولید قطعات جدید، باید سرمایه گذاری هایی صورت دهند و متاسفانه نقدینگی جدیدی برای قطعه سازان باقی نمانده است. در عین حال اینكه یك خودرو از بازار داخل حذف شود و خودروی خارجی دیگری هم جایگزین گردد، حل كننده مساله تولید ملی نیست. چونكه بازهم چندین سال طول خواهد كشید تا قطعه سازان بتوانند قطعات خودروی جدید را داخلی سازی كنند و زمانی كه قادر به این كار می شوند، خودرو مذكور قدیمی شده و شرایط قبلی تكرار خواهد شد».
این كارشناس صنعت خودرو اضافه كرد: «تا زمانی كه كارخانه های ما خودروساز نشوند، چنین تصمیماتی، راه به جایی نخواهند برد. چونكه ما زمانی خودروساز خواهیم شد كه توان طراحی خودرو را بدست آوریم؛ كاری كه هنوز به صورت واقعی انجام نپذیرفته است». این نظرات كارشناسی، نشان داده است كه صنعت خودرو ایران، نیازمند یك برنامه ریزی اساسی و طولانی مدت است. برنامه ریزی كه بتواند راه برون رفت از برخی مشكلات فعلی را ترسیم كند و تولید داخلی قطعات خودرو را رونق بخشد.
منبع:
- مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، كالبد شكافی واردات خودروسواری، ۱۳۹۳
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب